EMEKLİLİKTE YAŞA TAKILANLAR
GİRİŞ
Emeklilikte yaşa takılanlar kısacası gündemde geçen kısaltması ile EYT, 1999 yılındaki yürürlükte olan Sosyal Sigortalar Kanununda yapılan değişiklikler ile ortaya çıkmıştır. Yani siz 1999 tarihine dek sigortalılık sürenizi ve prim gününüzü tamamladıysanız emekli olabilirsiniz anlamına geliyordu, ancak 1999 yılında bahsi geçen Sosyal Sigortalar Kanunu’nda yapılan değişiklikte yaş kriteri eklendi ve sebeple de emekli olma yaşında değişiklik oldu. Yapılan değişiklik ile erkeklerde emeklilik yaşı 60, kadınlarda ise 58 ve hemen ardından 2008 yılında ise ilk kez sigortalı olarak işe başlayan birisi için emeklilik yaşı 65 olarak güncellendi. EYT Kanunu’nun, 2023 Ocak ayında duyurulması bekleniyor. Emeklilikte Yaşa Takılanlar(EYT) bu kanun düzenlemesini bekliyor.
1.1 EMEKLİLİKTE YAŞA TAKILANLAR KİMLERİ KAPSIYOR?
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) kısacası sigortasının başlangıç tarihi 9 Eylül 1999 yılından önce olanları ve diğer şartları tamamlamış olmasına rağmen yaşı sebebiyle emekli olamayanları kapsar.
Sonuç olarak emeklilik sigorta girişi 8 Eylül 1999 tarihinden önce ise EYT kapsamında yer almaktasınız.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada ‘stajyerlik ve çıraklık’ EYT kapsamında sayılmıyor.
1.2 EMEKLİLİKTE YAŞA TAKILANLAR (EYT) BAŞVURU ŞARTLARI NELERDİR?
Emeklilikte yaşa takılanlar kısacası gündemde geçen kısaltması ile EYT, 1999 yılındaki yürürlükte olan Sosyal Sigortalar Kanununda yapılan değişiklikler ile ortaya çıkmıştır. 8 Eylül 1999 tarihine kadar çalışanlar için prim günü ve sigortalılık süresi şartlarını sağlayarak emekli olunabiliyorken, kanunda yapılan değişiklik sonucunda mevcut kriterlere yaş şartı da eklenmiştir. EYT başvuru şartları ise;
· 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigorta kaydının bulunması,
· 5000 günlük prim ödemesinin tamamlanması,
· Kadınlar için 20, erkekler için 25 yıl sigortalılık süresinin dolması,
1.3 ÇALIŞAN BİR KİŞİ EMEKLİLİKTE YAŞA TAKILANLAR (EYT) KAPSAMINDA EMEKLİLİK HAKKI OLDUĞUNU NASIL ÖĞRENEBİLİR?
Çalışan bir kişi kendisine ait olan e-Devlet bilgileri üzerinden ya da bağlı olduğu SGK İl müdürlüklerinden SGK hizmet dökümü ile kontrol edebilmektedir. Ancak sigorta girişlerinin tarihlerine göre SSK’lıların prim ödeme gün sayısı yeni gelecek kanun taslağı ile güncellenecektir.
1.4 EMEKLİLİKTE YAŞA TAKILANLAR (EYT) EMEKLİ MAAŞI HESAPLAMASI NASIL YAPILAMTADIR?
Emeklilik yaşının hesaplanabilmesi için prim günü ve sigortalılık süresi gerekmektedir. Ancak yapılan yeni değişiklikler ile birlikte bahsi geçen prim günü ve sigortalılık süresi ile birlikte sigorta başlangıç tarihi de hesaplama altına alınacaktır.
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) için maaş hesaplanması 3 dönemden oluşur:
· 1999 yılı öncesi,
· 1999-2008 yılları arası,
· 2008 yılı ve sonrası
Bu üç dönemdeki hesaplamaların yapılmasının ardından Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) için maaş hesaplaması yapılabilmektedir.
1.5 EMEKLİLİKTE YAŞA TAKILANLAR (EYT) EMEKLİ MAAŞI HESAPLAMASI YAPILIRKEN DİKKATE ALINMASI GEREKENLER NELERDİR?
Emeklilikte yaşa yakılanlar (EYT) maaş hesaplaması yapılırken dikkate alınması gerekenler:
1. İşçinin aylık net kazancı,
2. Çalışma süreleri, etkenleri göz önüne alınır,
3. İşçinin çalıştığı yıl,
4. Çalışanın çalışma süresine ara verip vermediği dönemler,
5. İşçinin yaşının dolmasını beklerken dediği fazladan prim miktarı.
1.6 SİGORTA BAŞLANGICI 8 EYLÜL 1999 TARİHİNDEN SONRA OLAN ERKEKLER NE ZAMAN EMEKLİ OLABİLİR ?
05. 2008 tarihinden sonra sigortalı olarak çalışmaya başlayan erkekler, 7200 prim günü ödeme yapma ve 60 yaşını doldurma şartlarını sağladıkları takdirde emekli olabilir. Tıpkı kadınlarda olduğu gibi 2035 yılının sonuna kadar 7200 prim günü ödemesinin tamamlanması gerekir. Erkeklerde emeklilik yaşı kadınlara göre farklıdır.
1.7 SİGORTA BAŞLANGICI 8 EYLÜL 1999 TARİHİNDEN SONRA OLAN KADINLAR NE ZAMAN EMEKLİ OLABİLİR ?
1 Mayıs 2005 tarihinden sonra sigortalı olan kadınlar ise 7200 gün prim ödemesi ve 58 yaşını doldurmuş olma şartını tamamladıkları takdirde emekli olabilir. 7200 iş günü prim ödemesinin 2035 yılının sonuna kadar yapılması gerekir. Aksi takdirde çalışan kadın emeklilik yaşı kademeli olarak artar ve kişinin emekli olması için doldurması gereken yaş büyür. Erken emeklilik yaşı kadınlar için sigortalılık süresine ve prim gününe bağlı olarak değişebilir.
EMEKLİLİKTE YAŞA TAKILANLAR (EYT) NE ZAMAN EMEKLİ OLACAK?
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT), emekli olabilme şartlarının yerine getirdikleri anca emekli olabilirler. Ancak yukarıda bahsi geçen prim günü ve sigortalılık süresi şartlarının da yerine getirilmesi gerekir.
Askerlik veya doğum borçlanması hesaba katılmaktadır. Ancak askerlik sigorta tarihinden önce yapıldı ise borçlanılan gün kadar işe giriş tarihi de geri çekilmektedir. Fakat yapılan yeni düzenleme ile birlikte askerlik borçlanması EYT kapsamında yer alınmazsa sigortalı çalışanlar ödedikleri borçlanma tutarını geri alabilir. Ancak bu konuda net bir sonuca varılması için kanundaki yeni gelen değişikliğin netleşmesi gerekmektedir. Yani durumun henüz net olmadığını söyleyebiliriz.
Kıdem tazminatı konusu ise EYT de mevcut sisteme göre kıdem tazminatından yararlanabileceklerdir. Ancak kıdem tazminatı konusunun önemi kanunun hükmünün netleşmesi ile orantılıdır. Gelecek günlerde konu ile alakalı EYT’nin durumunun netliğine göre kıdem tazminatı gündeme gelecektir. Ancak mevcut sisteme göre kıdem tazminatından yararlanılabiliyor.
İş hukuku ile ilgili hukuki uyuşmazlıklarınız hakkında destek almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Cevizli Mah., Enderun Sok. Nursanlar Plaza 3, No:10 Kat:5, Daire:27, 34865 Kartal/İstanbul.